Drejt natyrës! Përse është i dobishëm vrapimi?

Pasi të keni marrë vendimin, gjithçka duhet të bëni është të zgjidhni një formë aktiviteti fizik. Sipas ekspertëve, aktiviteti më i mirë për ruajtjen e shëndetit është ai dinamik dhe jo stërvitja e rezistencës. Përgjithësisht këshillohet të provoni dhe të gjeni një aktivitet fizik që do t'ju pëlqente ta bënit për një kohë të gjatë. Ndër gjërat më të rëndësishme që duhet të keni parasysh është vendi i stërvitjes, i cili nuk duhet të jetë shumë larg shtëpisë suaj, si dhe fakti që sporti duhet të jetë ekonomikisht i përballueshëm dhe t'ju bëjë të ndiheni të përmbushur. Mos zgjidhni një sport për të cilin nuk keni patur prirje që në fëmijëri. Nëse nuk ju pëlqen topi duhet të shmangni mundësisht lojërat me top. Pasi t'i merrni të gjitha këto në konsideratë, do t'ju mbeten opsione të pakta, por të mjaftueshme. Në mungesë të alternativave të tjera, vrapi dhe ecja mund të jenë gjithmonë një zgjedhje e mirë: mund t'i bëni pranë shtëpisë dhe nuk është nevoja të anëtarësoheni në ndonjë klub apo të qëndroni në ambiente të mbyllura. Për sportet e rregullta, do të ishte mirë të gjenit një partner stërvitjeje, pasi do të keni më pak gjasa që të shtyni stërvitjet apo t'i anuloni ato nëse dikush tjetër po ju pret. 

Ushtrimi rregulltisht mund të ju ndihmojë të kontrolloni peshën tuaj, të zvogëloni rrezikun e sëmundjes së zemrës dhe të forconi kockat dhe muskujt tuaj. Por nëse ka qenë pak kohë që kur keni ushtruar dhe keni çështje shëndetësore ose shqetësime, është mirë të bisedoni me mjekun tuaj përpara se të filloni një rutinë të re stërvitore. ⁽⁷⁾

Arsyeja që njerëzit përdorin më shpesh si justifikim për faktin se nuk u pëlqen vrapi është se nuk mund të vrapojnë. Kur thoni "Nuk mundem" ajo që nënkuptoni në të vërtetë është "Nuk dua". Të gjithë mund të vrapojnë: ecja dhe vrapimi janë lëvizje harmonike dhe ciklike që vijnë natyrshëm. Madje as nuk mund të gaboni duke hedhur këmbët njëra pas tjetrës. Gjithçka që ju duhet janë një palë atlete të mira. Dhe ja cila është receta për lexuesit skeptikë: së pari, mposhteni mospëlqimin tuaj ndaj vrapimit dhe kini besimin se mund t'ia dilni. Pasi të jeni përgatitur mendërisht, hapi i radhës është të bëni nxehje. Kjo nuk duhet të anashkalohet, përndryshe trupi juaj do të marrë hak në formën e lëndimeve. Fillojeni me një ritëm të ngadaltë, përndryshe do t'ju merret fryma pas pak minutash. Shmangni vrapimin si në orën e fizkulturës në shkollë. Dëgjoni sinjalet e trupit tuaj dhe mos hiqni dorë pas pak çastesh të sikletshme, sepse muskujve u duhet pak kohë për t'u nxehur. Pas kësaj, vrapimi nuk do t'ju duket më si torturë.

Kimia e trurit

Faza fillestare e nxehjes është shumë e domosdoshme jo vetëm për muskujt, por dhe për sistemin nervor autonom. Gjatë kësaj faze, trupi juaj fillon të mësohet me sforcimin fizik të pazakontë, ndaj është shumë e rëndësishme që të merrni frymë në mënyrë ritmike dhe me intensitet në rritje. Në fazën e dytë, do të ndjeni efektet vegjetative të ushtrimit fizik, si për shembull frymëmarrje më të shpejtë dhe më të vështirë, rrahje më të shpeshta të zemrës, pulsim të tëmthave dhe djersitje.(2) Zakonisht, në këtë pikë fillestarët priren të heqin dorë për shkak se kanë neglizhuar rëndësinë e frymëmarrjes ritmike, ose për shkak se kanë ndjerë dhimbje në ije ose dhimbje koke nga rënia e papritur e përkohshme e sheqerit në gjak. Ju mund ta kapërceni këtë pikë sforcimi me vullnet dhe vetëdisiplinë të mjaftueshme. Meqë ky nuk është një vrapim i shkurtër me distancë njëqind metra, por një vrapim i gjatë prej disa kilometrash, rregulli i artë është të mos stërmundoheni që në fillim.

Për këtë nevojitet pak praktikë, por pasi ta keni përvetësuar, truri juaj do të kalojë në një gjendje tjetër, duke lëshuar endorfina, që në terma mjekësore quhen opioide endogjene, të cilat kanë disa efekte fiziologjike.(3) Tashmë mund ta keni kuptuar nga emri "opioid" se endorfinat mund të reduktojnë perceptimin e dhimbjes. Një efekt afatgjatë i endorfinave është ndjesia e euforisë, në të cilën kontribuojnë edhe substanca të tjera kimike që shkaktojnë ndjesi të mira, si për shembull dopamina, e quajtur "hormoni i shpërblimit" dhe serotonina, "hormoni i lumturisë", që kanë gjithashtu efekt analgjezik.(3,4) Kur trupi juaj prodhon këto hormone, ju nuk ndjeni më dëshirën për të ndaluar dhe filloni të ndiheni sikur të doni të vraponi përjetësisht. Këtu mund të shfaqet rrezik nëse nuk jeni në formë fizike të mirë. Nëse nuk e rrisni gradualisht distancën e vrapimit, ju mund të lëndoni veten. Fikja e sistemit autonom në këtë mënyrë mund të shkaktojë lëndime muskulore dhe rraskapitje, me efekte fiziologjike negative. E logjikshme është që të shtoni pak e nga pak intensitetin e stërvitjes për të arritur nivelin e dëshiruar. 

Pyetja se përse atletët profesionistë dhe vrapuesit e rregullt krijojnë varësi nga vrapimi është intriguese. Një ndër shkaqet për këtë është kimia e trurit, apo më konkretisht hormoni i oksitocinës, që luan rol në krijimin e lidhjeve.(5) Në fakt, oksitocina çlirohet gjatë çdo aktiviteti të rregullt që shkakton kënaqësi. Por kjo nuk është e gjitha. Si është e mundur që vrapimi të kthjellojë mendjen tuaj dhe të hapë horizontet për ide të reja dhe konstruktive? Kjo shpjegohet nga ndryshimi në aktivitetin elektrik të trurit pas kalimit të pikës kulmore. Në këtë pikë çlirohen disa neurotransmetues të cilët shkaktojnë një ndryshim të detektueshëm nga EEG-ja, i cili është i ngjashëm me një gjendje alfa të trurit.(6) Ky proces fiziologjik është konfirmuar në disa studime.

Çdo vepër e mirë shpërblehet

Është e qartë se aktiviteti fizik është i dobishëm si për ekuilibrin fizik ashtu edhe për atë mendor. Nuk ka mënyrë më të mirë për të zgjidhur konfliktet e brendshme dhe për t'u përballur me përvojat e pasuksesshme sesa të dalësh për një vrap të këndshëm. Dhe funksionon vërtet, pa qenë nevoja të përpiqeni shumë. Mjafton thjesht të vraponi. Gjatë kohës që harxhoni duke vrapuar, problemet ditore që ju shqetësojnë vazhdimisht pësojnë transformim në mendjen tuaj dhe kur të arrini në fund të pistës, ato pothuajse nuk kanë më rëndësi. Para se të humbni toruan dhe të grindeni me një koleg ose të qortoni ashpër fëmijën tuaj, vishni atletet dhe dilni për një vrap të gjatë. Kur të ktheheni as nuk do t'ju kujtohet më shkaku i debatit.

Një pyetje që ngrihet shpesh është se cila është koha më e përshtatshme e ditës për stërvitje. Vrapi i mëngjesit është optimal nga ana fiziologjike, sepse vrapimi, veçanërisht në natyrë, mund të gjallërojë fizikisht dhe mendërisht trupin, i cili ka qenë i fikur dhe në qetësi gjatë gjumit të natës. Përse? Sepse mushkëritë pastrohen dhe çdo qelizë mbushet me oksigjen të freskët, që përmirëson qarkullimin e gjakut dhe ju bën të ndiheni në formë dhe jo të sfilitur. E gjithë kjo do t'ju ndihmojë të krijoni një perspektivë ndryshe për ditën dhe detyrat që ju presin. Vrapimi rrit gjithashtu vetëbesimin tuaj, pasi kënaqësia dhe përmbushja që ndjeni për përfundimin e stërvitjes mund të ndikojë pozitivisht tek imazhi juaj për veten. Dhe kjo është diçka për të cilën keni vërtet nevojë në një kohë të tillë ku gjithçka bazohet te performanca.

Ndaj, për ta përmbledhur, ju duhet të ndani mendjen dhe t'i përmbaheni planit tuaj stërvitor. Shpërblimet janë të mëdha: ju do të jeni të kënaqur nga performanca juaj dhe do të prisni me padurim seancën e radhës. Megjithatë, do t'ju duhet të përballeni çdo herë me fazën e përshtatjes. Kjo do të thotë se hapat e parë do të jenë gjithmonë të vështirë dhe, fatkeqësisht, këtë nuk mund ta anashkaloni. Momentet shpërblyese duhet t'i fitoni me djersën e ballit. Po ta mendoni, kjo vlen edhe për të gjitha aspektet e tjera të jetës. Kënaqësia e vërtetë vjen gjithmonë nga përmbushja e një pune të bërë mirë. E njëjta gjë vlen edhe për vrapimin.